Biophilic Design – Xu hướng thiết kế gắn kết thiên nhiên trong kiến trúc hiện đại

Trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng nhanh, con người thường phải sống và làm việc trong những không gian bê tông khô cứng, ít được tiếp xúc với thiên nhiên. Điều này dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi và sự tách rời khỏi môi trường tự nhiên. Để khắc phục, giới kiến trúc đã tìm đến những giải pháp thiết kế mới, trong đó nổi bật là biophilic design – xu hướng đưa thiên nhiên quay trở lại không gian sống và làm việc.

Biophilic Design là gì?

Biophilip design (thiết kế ưa sinh học) là một xu hướng kiến trúc và nội thất chú trọng đến việc kết nối con người với thiên nhiên. Không chỉ dừng ở việc trang trí bằng cây xanh, biophilic design còn bao gồm cách tận dụng ánh sáng tự nhiên, thông gió, sử dụng vật liệu tự nhiên, tạo không gian mở, cũng như mô phỏng những đặc điểm, màu sắc, hoa văn lấy cảm hứng từ tự nhiên. Mục tiêu là mang lại sự cân bằng giữa hiện đại và tự nhiên, giúp con người cảm thấy thoải mái, khỏe mạnh và gắn bó hơn với môi trường sống.

Nguyên lý cơ bản của Biophilic Design

Biophilic design được hình thành và phát triển dựa trên ba nhóm nguyên lý cốt lõi, đây chính là nền tảng để kiến trúc sư và nhà thiết kế khai thác tối đa sự kết nối giữa con người với thiên nhiên.

1. Thiên nhiên trực tiếp trong không gian (Nature in the Space): Đưa các yếu tố tự nhiên vào không gian như cây xanh, nước, ánh sáng mặt trời, gió và hương thơm tự nhiên. Việc này giúp không gian trở nên sống động, gần gũi và mang lại cảm giác thư giãn.
2. Tái hiện và mô phỏng thiên nhiên (Natural Analogues): Ứng dụng màu sắc, chất liệu, hoa văn, hình khối gợi nhớ đến thiên nhiên. Ví dụ, sử dụng gỗ, đá, tre, hay các đường nét uốn lượn mềm mại thay cho hình khối vuông vức cứng nhắc.
3. Không gian mang đặc tính tự nhiên (Nature of the Space): Thiết kế không gian mở, thoáng, có tầm nhìn ra ngoài, sự luân chuyển ánh sáng và gió. Không gian được phân tầng hợp lý, tạo sự gắn kết giữa bên trong và bên ngoài.

Gía trị của thiết kế Biophilic Design

Không chỉ dừng lại ở khía cạnh thẩm mỹ, biophilic design còn mang đến nhiều lợi ích thiết thực, từ việc cải thiện trải nghiệm sống cho cư dân cho đến tác động tích cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

• Cải thiện sức khỏe tinh thần: Những không gian nhiều cây xanh và ánh sáng tự nhiên giúp giảm căng thẳng, lo âu, mang lại cảm giác thư thái.
• Tăng hiệu suất công việc: Nghiên cứu cho thấy nhân viên làm việc trong văn phòng áp dụng biophilic design có năng suất cao hơn, mức độ tập trung và sáng tạo cũng tăng đáng kể.
• Cải thiện chất lượng không khí: Cây xanh và thông gió tự nhiên giúp thanh lọc không khí, mang đến môi trường sống trong lành.
• Tối ưu năng lượng: Sử dụng ánh sáng và gió tự nhiên giảm nhu cầu điện năng cho chiếu sáng và điều hòa.
• Đóng góp cho phát triển bền vững: Biophilic design khuyến khích sử dụng vật liệu tự nhiên, tái chế, góp phần giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Ứng dụng của Biophilic Design

Trong thực tiễn, biophilic design có thể áp dụng linh hoạt cho nhiều loại hình công trình khác nhau, từ nhà ở, văn phòng, trường học đến không gian nghỉ dưỡng và thương mại.

• Nhà ở: Sử dụng cửa kính lớn để đón ánh sáng, thiết kế ban công xanh, sân vườn nhỏ trong nhà, giếng trời hay mái xanh. Chất liệu gỗ, đá tự nhiên tạo cảm giác gần gũi.
• Văn phòng: Tích hợp mảng xanh trong không gian làm việc, dùng vật liệu tự nhiên, tạo không gian mở, bàn làm việc gần cửa sổ, tận dụng ánh sáng và gió trời.
• Khách sạn, resort: Tạo không gian mở kết nối với cảnh quan tự nhiên, tích hợp hồ nước, vườn cây, sử dụng nội thất gỗ, tre, mây để tăng sự thư giãn cho khách hàng.
• Công trình công cộng: Áp dụng không gian chuyển tiếp, hành lang thoáng mở, cây xanh phủ bóng, khu sinh hoạt cộng đồng gắn với thiên nhiên.

Các dự án tiêu biểu với thiết kế Biophilic Design

Hiện nay, nhiều dự án kiến trúc trên thế giới và tại Việt Nam đã ứng dụng biophilic design thành công, tạo nên những không gian sống độc đáo:

• The Edge (Amsterdam, Hà Lan): Được xem là tòa nhà văn phòng xanh bậc nhất thế giới, áp dụng triệt để biophilip design với ánh sáng tự nhiên, vườn cây và hệ thống thông gió tối ưu.
• Changi Airport (Singapore): Sân bay nổi tiếng thế giới với khu vườn trong nhà, thác nước nhân tạo cao nhất thế giới, mang đến trải nghiệm độc đáo cho hành khách.
• High Line Park (New York, Mỹ): Một tuyến đường sắt cũ được cải tạo thành công viên trên cao, kết hợp cây xanh, lối đi bộ và không gian sinh hoạt cộng đồng.

Tại Việt Nam, xu hướng biophilic design không chỉ hiện diện ở các đô thị lớn mà còn được áp dụng tại nhiều khu nghỉ dưỡng cao cấp. Một trong những ví dụ điển hình là biệt thự Retreat Forest tại Eco Retreat, dự án được thiết kế theo triết lý hòa hợp cùng thiên nhiên, mang lại không gian nghỉ dưỡng gần gũi, bền vững và tạo nên trải nghiệm sống cân bằng cho cư dân lẫn du khách.

Biophilic design không chỉ là một xu hướng thiết kế nhất thời mà đang dần trở thành tiêu chuẩn mới trong kiến trúc hiện đại. Bằng việc đưa thiên nhiên vào không gian sống và làm việc, xu hướng này mang lại lợi ích toàn diện cho sức khỏe, tinh thần, hiệu quả lao động và sự phát triển bền vững. Với sự lan tỏa mạnh mẽ, từ các tòa nhà văn phòng, sân bay, công viên đến các khu nghỉ dưỡng, biophilic design hứa hẹn sẽ tiếp tục là định hướng quan trọng trong tương lai.

Xem thêm: Biệt thự Retreat Forest – Second home lý tưởng cho giới thượng lưu